Elektrik Kazalarına Karşı Korunma ve İlk Yardım




1. Kısa Devre

Kısa devre; kırmızı, sarı, mavi, nötr ve toprak hatlarının en az ikisinin birbirine temas

ederek elektriksel akımın bu yolla devresini tamamlamasıdır.

Elektrik akımı taşıyan devrelerde kısa devre olması olağandır. Özellikle yüksek

gerilim ihtiva eden sistemlerde mümkündür. Böyle bir durum çok büyük tehlikeler arz eder.

Bugün gerek sistemi, gerekse sistemde görev yapan elemanları korumak için çeşitli

önlemlerin alınması başlıca yaptırımlar arasına girmiştir.

2. Sigortalar

Alternatif ve doğru akım devrelerinde kullanılan cihazları ve bu cihazlarda kullanılan

iletkenleri, aşırı akımlardan koruyarak devreleri ve cihazı hasardan kurtaran elamanlardır.

Sigortalar; evlerde, elektrik santrallarında, endüstri tesislerinde kumanda panolarında,

elektrikle çalışan bütün aletlerde kullanılır.

3. Topraklama

Binanın elektrik sistemi kurulurken binanın dışında toprağa belirli bir büyüklükte bir

bakır çubuk veya bakır levha gömülür. Bu bakır çubuğa bağlı bir kablo, binanın girişindeki

faz ve nötrün binaya ilk girdiği ana elektrik kutusuna kadar getirilir. Bu noktadan itibaren

tüm binaya, tüm dairelere bir faz, bir nötr ve bir de toprak hattı gider. Topraklı prizlerde

ortadaki iki delik faz ve nötr' e bağlı iken, dış taraftaki metal çıkıntılar da toprak hattına

bağlanır.

Yalıtım

 Koruyucu Yalıtma

Normalde gerilim altında olmayan, ancak yalıtım hatası sonucu elektriklenebilen

parçaların izoleli yapılmasıdır. Elektrik işlerinde kullanılan penseler, kargaburunlar,

tornavidalar ve benzer el aletleri uygun şekilde yalıtılmış; yağdanlıkların, süpürgelerin,

fırçaların ve diğer temizlik araçlarının sapları akım geçirmeyen malzemeden yapılmış

olmalıdır.

 Üzerinde Durulan Yerin Yalıtılması

Yerleri değişmeyen sabit elektrikli makine ve araçlarla, elektrik panolarının taban

alanına tahta ızgara, lastik paspas vb. konulmak suretiyle yapılan bir korunma önlemidir. Bu

korunma önlemi, herhangi bir elektrik kaçağında insanı toprağa karşı yalıttığı için elektik

çarpılması gerçekleşmez.

Elektrik Kazalarına Karşı Alınacak Tedbirler

Elektrik tesislerinde, evlerimizde, iş yerlerimizde yapılan hatalar ve yıldırım düşmesi

sonucunda insan hayatı ile ilgili elektrik çarpması ve yanıklar meydana geldiği gibi yangınlar

da baş gösterebilir. Bunlara karşı ani ve etkili tedbirler almak suretiyle zararlar en düşük

seviyede tutulabilir.

 Elektrik Çarpmalarına Karşı İlk Yardım Tedbirleri

Üzerinden elektrik akımı geçerek elektriğe çarpılan bir kimse, komaya girmişse tekrar

hayata kavuşturmak için vakit kaybetmeden aşağıdaki ilk yardım tedbirleri uygulanır:

- Kazazedenin elektrik çarpmasına maruz kaldığı hatalı akım devresi derhal

kesilir; bunun için duruma göre fiş prizden çekilir, anahtar açılır veya sigorta

çıkarılır.

- Eğer akımın derhal kesilmesi mümkün olmazsa elektrik alanı, kuru bir tahta

parçası, bir baston veya benzeri, kolayca tedarik edilebilecek yalıtkan bir cismin

aracılığı ile kazazededen uzaklaştırılır.

- Eğer elektrik tesislerinin uzaklaştırılması mümkün olmazsa, bu taktirde kazazede, elbisenin kuru olan kısımlarından çekilerek veya kazazedeyi kuru bir

bez veya elbise parçası ile tutarak gerilimin altında bulunan tesis kısmından

uzaklaştırılır.

- Bu esnada yardım eden kimselerin de aynı zamanda elektrik çarpmasına maruz

kalmamaları için kazazedenin el, kol, ayak veya bacak gibi çıplak vücut

kısımlarından tutarken aynı zamanda topraklanmış madenî kısımlara temas

etmemeye ve iletken zemine basmamaya dikkat etmeleri gerekir.

- Komaya girmiş olan kazazedenin elbiselerini çıkartmak için zaman

kaybetmeden derhal suni teneffüs uygulanır ve bu işe olumlu sonuç alınıncaya

kadar uzun zaman devam edilir. Kazazedenin öldüğüne kesin olarak kanaat getirilmeden, mesela ölüm morluğu baş göstermeden veya ışık tutulduğunda

göz bebeklerinde daralma olduğu sürece suni teneffüse nihayet verilmemelidir.

- Bir taraftan suni teneffüs yaptırılırken diğer taraftan da hastaneye veya en yakın

ilk yardım merkezine telefon ederek sıhhi yardım istenmeli ve ambulans

çağrılmalıdır.

- Kazazede, ambülansla hastaneye nakledilirken dahi bir taraftan oksijen

verilirken diğer taraftan derhal suni teneffüse devam edilmelidir.

- Kazazedeye suni teneffüs yaptırmak için geliştirilmiş cihazlar vardır. Ancak

bunlar hastanelerde ve ilk yardım merkezlerinde bulunduklarından, bu cihazlar

olmadan da suni teneffüs yaptırılabilir. Elektrik çarpmasının baş gösterdiği

yerlerde hiçbir zaman özel suni teneffüs cihazları bulunmadığından ve esasen

bunları tedarik edinceye kadar hastanın bekletilmesine müsaade edilmeyip

derhal suni teneffüse başlanması şart olduğundan, araçsız suni teneffüs

uygulanmasının önemi çok büyüktür.

- Suni teneffüs, nefes alma merkezlerinin dinlenmesini ve rahatlamasını sağlar;

böylece suni teneffüs yaptırılan hasta, bir süre sonra kendiliğinden nefes almaya

başlar. Bu süre, icabında 5 saat veya daha fazla sürebilir. Onun için

nöbetleşerek suni teneffüs yaptırabilmek için birkaç yardımcının hazır

bulundurulmasında fayda vardır.

Yanıklara Karşı Tedbirler

- Büyük yanık yaralarına pudra dökülmez, yağ veya merhem sürülmez ve sargı

yapılmaz. Yanık yaraları sadece mikropsuz ve temiz örtülerle örtülür.

- Küçük yanık yaraları ancak özel merhemlerle ve antiseptik sargı bezleriyle

sarılır.

Büyük sanayi işletmelerinde ilk yardım için yetiştirilen ekip, gerekli ilaç ve

tedavi araçları ile donatılmış olarak yardıma hazır bulundurulur.

Yangına Karşı Tedbirler

Yalnız elektrik tesisleri sebebiyle meydana gelen yangına karşı değil; genel olarak

yangın hangi kaynaktan gelirse gelsin bütün yangınlara karşı evlerde ve iş yerlerinde yangın

söndürme cihazları ve yangın söndürmek için gerekli araç ve gereçler daima çalışır bir

durumda hazır bulundurulmalı ve personel, yangın söndürme için eğitilmelidir.

Yangın, elektrik tesislerindeki bir hatadan kaynaklanmasa dahi ilk tedbir olarak ana

anahtar açılarak veya ana sigortalar çıkarılarak elektrik tesisleri gerilimsiz bırakılır. Böylece yangın sebebi ile meydana gelen izolasyon hataları yüzünden kısa devrelerin ve yeni yangın

ortamının meydana gelmesi önlenmiş olur. Eğer yangının başladığı bir yerde ayrıca bir şahıs elektriğe çarpılmışsa veya yanık yarası almışsa, bu kimse emin bir yere nakledilerek evvela

yangın söndürülür ve bundan sonra ilk yardım tedbirleri uygulanır.