Triboloji, görece hareket halindeki etkileşimli yüzeylerin sürtünme, aşınma ve yağlama ilkelerini inceleyen bilim dalıdır.
Sanayi ve teknolojinin tüm hızıyla gelişmesi, makineleşmeye bağlı olarak enerji, hammadde çevre sorunları giderek artıyor, dünya enerji, hammadde ve çevre krizlerine daha da yaklaşıyor.
Temel hedefleri yüzeylerdeki sürtünmeyi kontrol altına alma, aşınmaları azaltma ve yağlama sistemlerini iyileştirme olan triboloji alanındaki gelişmeler daha da büyük önem arz ediyor. Triboloji çalışmalarının hedef kapsamı zamanla genişleyerek yeni malzeme ve kaplama teknolojileri ile enerji tasarrufu yapılması, enerjinin verimli kullanılması, zararlı emisyonların ve atıkların azaltılması, biyolojik ve doğa dostu yağlama sistemlerinin geliştirilmesi, şok emilimin sağlanması ve çevre/gürültü gibi konularda yeni dalların çıkmasına sebep oldu.
Makinelerde birbirine temas eden hareketli yüzeylerde oluşan sürtünme, küresel enerji kaynaklarının etkili bir şekilde kullanılmasının önünde büyük bir engel oluşturuyor. Öyle ki küresel enerji kaynaklarının üçte biri yüzeyler arasındaki sürtünme kuvvetinin üstesinden gelmek için harcanıyor ve buda tribolojinin önemi açıkça ortaya koyuyor. yine bu yüzeylerde meydana gelen aşınmalar da malzeme israfı ve mekanik performans kaybının başlıca nedenleri olarak belirtiliyor. Bu yüzden triboloji alanındaki gelişmeler ve teknolojik uygulamalar enerji ve malzeme tasarrufu ile birlikte sürdürebilirlik açısından büyük önem taşıyor.
Günümüzde yüksek hızlarda çalışan makinelerin bileşenleri aşırı sürtünmelere, yüksek oranda aşınmalara ve zorlanmalara maruz kalıyor. Sonuç olarak enerji sarfiyatı artıyor, bileşenlerin ömürleri kısalıyor, üretim standartlarının korunması ve üretim güvenirliliği azalıyor. Sürtünmenin en aza indirilmesi çok önem taşıyor.
Kaynak: Bilim ve Teknik sayı 649