Bulb mod nedir ? Shutter sayısı ne demek ? Kamerada af ne demek ? Fotoğrafta alan derinliği nedir ? FOTOĞRAFÇILIK TEKNİKLERİ

tarih:
Bulb mod nedir ve ne işe yarar? Bu yazıda bulb değeri kullanılarak yapılan uzun pozlama fotoğraf çekimlerinde sıkça elimizin altında olan Bulb (B) modu nedir? Hangi durumlarda ve fotoğrafçılık alanlarında kullanılır detaylarına bakacağız.
Bulb, fotoğraf makinelerinde deklanşör basılı tutulduğu sürece perdenin (obtüratör) açık kalmasını sağlayan bir enstantane değeridir. Titreşimin az olması için genelde parmakla deklanşöre basılmaz. Bir deklanşör uzatma kablosu veya uzaktan kumanda aracılığı ile çekimler gerçekleştirilir.
Bulb mod, fotoğraf makinelerinde genelde 30 saniye olan pozlama sınırının dışına çıkmak istediğinizde kullanmanız gereken bir deklanşör modudur.

Bulb Mod Ne İşe Yarar?

Bulb mod için fotoğraf makinesinde bulunan manuel çekim modunun bir türevi diyebiliriz. Uzun pozlama değerlerinin üst seviyeleri çıkması gereken düşük ışıklı ortamlar ya da kişinin çekim şartlarına yönelik belirlediği ve 30 saniyenin üzerinde olan değerlerde karşımıza çıkar.

Doğal olarak uzun pozlama yapıyorsunuz. Bu durumda bulb mod ile çekim yapmak istediğinizde aynı uzun pozlama fotoğraf çekimlerindeki unsurlara dikkat etmeniz gerekmektedir. Uzun pozlama yaparken en önemli konulardan birisi enstantane hızıdır. Enstantane hızlarını 30sn ile 1/8000 aralığında ele alırsak artık ışığın azaldığı elde çekim sınırı genel olarak 1/15 gibi ifade edilmektedir.
Bulb mod ise 30 saniyeden sonraki uzun pozlama fotoğraf çekimleri için kullanılabilen bir deklanşör seçeneği olarak karşımıza çıkar. Manuel mod gibi çalıştığını belirtmiştik. Manuel çekim modu, fotoğrafçının diyafram, enstantane hızı ve ISO değerini birbirinden bağımsız bir şekilde kullanarak istediği pozlamayı yapabildiği bir çekim modudur.  Bu sayede fotoğrafçı mevcut ışık ve ortama göre diyafram, enstantane ve ISO üçlüsünü beraber kullanabileceği özgür ortamı yakalar.
Diyaframı belirledikten sonra fotoğraf makinesnizin perdesinin istediğiniz süre boyunca açık kalmasını sağlarsınız. Bu kimi zaman 30 saniye üzeri kimi zaman dakikalar şeklinde olabilmektedir.
Bulb mod sayesinde çekebileceğiniz fotoğraflar ise şu şekilde sıralanmaktadır. Star trails olarak bilinen yıldız izleri fotoğraflarını, samanyolu veya her türlü gece fotoğraflarnı sayabiliriz.  Bazı havai fişekleri fotoğrafları yanısıra ND filtreler sayesinde çekimler yapılabilir. Arzu edilirse ışıkla boyama bile yapabilirsiniz.


Shutter Nedir? Fotoğraf Makinelerinde Shutter Sayısı Neden Önemlidir?


Fotoğraf çekmeye yeni başlayanlar için öncelikle shutter sayısı nedir ve neden önemlidir konularına değinelim. Shutter yani perde süresi, görüntü algılayıcısının (sensör) üzerine düşecek ışığın süresini belirler. Algılayıcı ile diyafram arasındaki perde görevini görüyor da diyebiliriz. Belirli bir süre boyunca açık kalır ve kapanır, bu sürede de lensten süzülen ışık algılayıcı üzerine yansıtılır.
Gelelim shutter sayısının neden önemli olduğuna.. Fotoğraf makinelerinin belirli perde ömürleri vardır. Perde ömrü; perdenin aşınma ve eskime sınırıdır. Yeni bir fotoğraf makinesi alırken yada kendi fotoğraf makinemiz ile ne kadar fotoğraf çekilmiş olduğunu merak ederiz. Her markanın fotoğraf makineleri için belirlediği perde ömrü farklıdır. Bu rakam fotoğraf makinesinin özelliğine ve seviyesine göre değişiklik gösterir. Genellikle perde ömrü sayısı 50.000 ile 300.000 arasında değişiklik gösterir yani bu bir nevi makinenin garanti süresini de gösterir




Makinenin perde ömrü kullanıcıya bağlıdır. Perde ömrünü önemseyen ve farkında olan kullanıcılar gereksi fotoğraflar çekmekten kaçınırlar ve shutter sayısını sürekli takip ederler. Ayrıca ‘time lapse' özelliğini kullanmak da shutter ömrünü kısaltır. Ancak perde ömrü bittiğinde makinenin de işi bitmiş olmuyor tabi ki. Yani shutter sayısı bitti diye makinemizi çöpe atmıyoruz. Perdenin işlevini yitirmesi fotoğraflarda kötü sonuçlar çıkarır ancak bu durumun bir çözümü vardır. Ürününüzün teknik servislerinde makinanızın perdesini değiştirebilir ve makinanızı gönül rahatlığıyla kullanmaya devam edebilirsiniz. 
Shutter sayısı, fotoğrafın çekildiği anki bilgi ve fotoğraf değerlerinin exif bilgisi olarak fotoğrafta saklanmaktadır. Fakat perde sayısını öğrenmek için özel programlar kullanmak durumundayız. Ayrıca hiç bir program kullanmadan da internet sitesine girerek shutter sayınızı öğrenebileceğiniz programlar da mevcut. Canon ve Nikon için ayrı ayrı programlar var. 

Nikon için Shutter Sayısı Öğrenme



  1. Shutter Clicks
  2. MyShutterCount
  3. CameraShutterCount 
  4. Opanda IExif
Bu programları indirmeniz gerekiyor. Sonra da basit bir şekilde son çektiğiniz fotoğrafı yükleyerek ya da seçerek shutter sayınızı öğrenebiliyorsunuz. 
Yüklemeden internetten öğrenebileceğiniz programlar;

1.PhotoMe 2.ExifTool


Canon için Shutter Sayısı Öğrenme





EOS Info programını indirerek kolayca öğrenebilirsiniz.




Olympus ve Sony için Shutter Sayısı Öğrenme


Olympus

Olympus, perde sayısını EXIF verileri arasında saklamaz. Bunu öğrenmek için sırası ile aşağıdaki adımları takip etmeniz gerekiyor;

  1. Makineyi açınız.
  2. Bellek kartının kapağını açınız.
  3. Play ve OK tuşlarına basarak ayar tekerini de yukarı,aşağı sola ve sağa doğru sırası ile basınız.
  4. Arkasından deklanşöre tam olarak basınız.
  5. Son adım olarak ayar tekerini yukarı doğru basıp işlemi tamamlayınız.
( Mümkün mertebe teknik servisten yardım almanızda fayda var.)

Sony

Sony kullanıcıları için shutter sayı öğrenmenin maalesef henüz bilinen bir yolu yokmuş. Yukarıdaki programları deneyebilirsiniz fakat fazla bir garantisinin olmadığı söyleniyor. Makinenin ilk sahibiyseniz Sony, perde sayısını her 10.000 de fotoğraf dosyalarının adlandırması için makineyi başa döndürebilirsiniz. Bu yöntem ile kaç kez sıfırlandığına bakarak kesin bir sonuç olmasa bile bir tahminde bulunabilirsiniz.




 


OTOMATİK NETLEME (AUTOFOCUS-AF) NEDİR ?


Teknolojinin hayatımıza girmesiyle birlikle artık yaşamımızın her alanında teknolojinin nimetlerini görmemiz mümkün.  Otomatik netleme teknolojisi de bunlardan birisi.  Peki nedir bu otomatik netleme diye bakacak olursak;
Otomatik netleme fotoğraf makinemizin yada lensimiz üzerinde bulunan mercek elemanlarının bir takım küçük hareket motorlarıyla hareket ettirilerek  konunun, yada objenin net hale getirilmesine otomatik netleme adı veriyoruz.  Bunu yaparken de makinemiz üzerinde bulunan  mikromotorlar bir yazılım sayesinde bu netlemeyi yaparlar. Fotoğraf makinemizin deklanşörüne yarım bastığımızda makinemiz otomatik netleme yapar. 




Her ne kadar karmaşık bir teknolojiye sahip olsada biz işin teknoloji kısmına girmeyeceğiz. Araba kullanırken bu araba nasıl üretilmiş hangi teknoloji kullanılmış diye bakmıyoruz bize sunduğu inkanlardan nasıl yararlanıyorsak fotoğraf makinemiz içinde aynı şey geçerli.
Basitçe anlatacak olursak küçükken hepimiz büyüteç kullanarak kitap okumaya çalışmışızdır. Orada yazıların okunur hale gelmesi için ne yapıyorduk. Büyüteci aşağı yukarı hareket ettirerek yazıları okunur hale getiriyorduk. İşte otomatik netleme bu işlemin teknolojiyle yapılmasıdır. 



Objektifimiz içinde yer alan mercekleri büyüteç olarak düşünürsek, elimizi de  mikromotora benzetebiliriz. Bu mikromotorlar lens elemanlarını hareket ettirerek netlemeyi yaparlar. Deklanşörümüze yarım bastığımızda ya dıdıt sesi yada ışık yanıp sönerek netlemeyi yaptığımızı bize bildirir. El ile yapılan netlemelerde ise bunu lcd ekrandan yada vizörden dikkatli bakarak netleme bileziğini çevirerek yaparız. 




Peki netleme yapıldığını yani yazının okunur hale geldiğini nasıl karar veriyorduk gözümüzle görüp beynimizle yazının okunur hale geldiğine kanaat getirdiğimizde elimizi hareket ettirmiyor ve  yazıyı okuyorduk. İşte yazının okunur hale gelmesine karar veren beynimiz yerine fotoğraf makineleri üzerinde var olan yazılım bizim için bu işi yapıyor.   İşte bu teknolojiye otomatik netleme adı veriliyor.
Bu sistem, tümüyle elektronik olan fotoğraf makinelerinde bulunur. Netlik ayarı, çekilecek görüntü vizörün ortasındaki mikroprizmada en belirgin/ keskin oluncaya dek otomatik olarak objektifin hareketiyle yapılmakta ve en net konuma gelince objektif kendiliğinden durmaktadır. Yeni tip makinelerin hemen hepsinde çoklu netlik seçimi ayarı bulunur. Sayısı makineden makineye değişen (3,5,7 gibi) siyah çizgili küçük karelerden biri netleştirilmek istenen noktaya denk getirilerek seçildiğinde netlik ayarı otomatik olarak o bölgeye yapılır. Eğer bu netlik karelerinden biri seçilmezse tüm kareler otomatik olarak devreye girer ve genellikle öne yakın bölgede netlik yapar.


Gelişmiş fotoğraf makinelerinde birden çok netleme programı vardır. Bu programları tanımanız ve yerinde tercih etmeniz otomatik ayarda çalışırken doğru netleme yapmanızı sağlar. Bunlar makineler üzerinde genellikle One Shot AF, Al Servo AF, Al Focus AF ismiyle gösterilir.
Bazı durumlarda fotoğraf makinemiz otomatik netleme yapamaz, işte bu tür durumlar için makinemiz de ve lens üzerinde otomatik netleme düğmesi vardır onu manuel moda alarak netlememizi lens üzerinden el ile yapmamızda mümkündür.


Fotoğraf makinelerinde autofocus fotoğraf çekmeyi birlikte çalışarak olabildiğince kolaylaştıran pek çok otomatik özellikten biridir. —Fotoğraf için doğru pozlama ne kadar önemliyse, doğru odaklama da o kadar önemlidir. çekmeye çalıştığınız konu yerine odaklama konunuzun arkasındaki veya önündeki başka bir nesneye odaklama yaparsa fotoğrafın kullanılabilirliği kalmaz.

Odak noktası nedir?

—Odaklama sisteminin odaklama yaparken kullandığı nokta ya da bölgedir. Deklanşörümüze yarım bastığımızda hem odaklama yapılır hem de odaklamanın yapıldığı anda kırmızı şekilde yanan noktalar bize odaklama yapılan yeri yada noktayı gösterir. 




—Her DSLR bu odak noktalarından hangilerinin kullanılacağını seçme kararını kullanıcıya bırakır. Kullanıcı isterse hepsini seçebilir, isterse de sadece birini seçebilir. Kimi makineler bunları gruplar halinde seçmeye de izin verir.
—Ne zaman tüm noktaları seçeriz?
Makinenin sahip olduğu tüm odaklama noktalarını etkin kılmak istediğimizde. 
—Ne zaman tek nokta seçeriz?
Odaklama hızını arttırmak istediğimizde yani konumuzu bu odak noktalarından birine oturtmuşsak onu seçeriz. Böylece sistem o noktanın olduğu bölgeye yoğunlaşır.


Üsteki fotoğrafta odak noktası tek nokta seçilmiş ve öndeki objeye üzerine getirilerek netleme sağlamış. Dikkat ederseniz arkadaki obje net değil.



Üsteki fotoğrafta odak noktası tek nokta seçilmiş ve arkadaki objeye üzerine getirilerek netleme sağlamış.  Bu seferde öndeki nesnenin net olmadığını görüyorsunuz. 
Burada net olarak gördüğümüz şu, netleme noktası değiştirilerek net alan derinliğimizi iyi kullanabilir, hangi bölgenin net hangi bölgenin bulanık olduğuna karar vererek farklı fotoğraflar elde edebiliriz. 




Otomatik Netleme (AF) Modları


—Tekil-servo: Portre, manzara gibi konunun hareketli olmadığı çekimlerde kullanılması gereken AF modudur. Sabit ve yavaş hareket eden objelere uygun bir programdır. Deklanşöre yarım basıldığında objektif, aktif netleme noktasıyla belirlenmiş objeye odaklanır. Deklanşöre yarım basıldığında sürece netleme sabit kalır. Objektif obje üzerinde netleme işlemini başaramazsa, “Tek Çekimlik AF” deklanşörü harekete geçirmez.


—Sürekli-servo: Hareket eden nesneleri takip etmek için geliştirilmiştir.Hızlı hareket eden objeler çekiliyorsa, ihtiyaç olan Al Servo AF’dir. Deklanşöre yarım basıldığında, objektif obje üzerinde odaklanır ancak sabitlenmez. Bunun yerine, objektif objeyi takip etmeyi sürdürür ve fotoğraf makinesi ile objenin arasında mesafe değiştikçe netleme noktasını değiştirir. Obje net olmasa bile deklanşöre istenildiği zaman basılabilir.

—Değişken AF: Duruma göre tekil-servo ve sürekli-servo arasında geçiş yapan AF modudur.  Örneğin araba yarışındasınız arabalar start noktasında durmaktadır ve sonra harekete geçmektedir. fotoğraf makinesi bu modda değişken af modunda olursa önce tekil-servo yapacak sonra arabalar harekete geçince sürekli-servoya geçecektir. Bu program esas olarak “Tek Çekimli”k programdır ancak fotoğraf makinesi hızlı hareket eden bir obje algılarsa otomatik olarak “Al Servo AF” programına geçer. Bazı fotoğraf makinelerinde “Al Servo AF” programına yalnızca “Al Focus AF” yoluyla geçilebilir.

—AF sistemi de her türlü elektronik/mekanik sistem gibi hata yapabileceğinden, sistemin işleyişini bilmek ve hataya düştüğü durumlarda müdahale etmek gerekebilir.  Bu tür durumlarda manuel netleme kullanılır. 



MF (Manuel Fokus) nedir ?
—Netlemeyi el ile yapıyorsak buna manuel yada elle netleme adı verilir.—
—  MF kullanmanın en zor tarafı doğru odaklama yapmaktır. AF lensinizi MF olarak kullanıyorsanız odaklama ışıkları hala etkin olacağından işiniz aslında çok da zor değil, odaklama anında ışık/ses sinyalini bekleyin. Sonra çekiminizi yapın.
—
—Aşağıdaki fotoğrafta Objektif üzerinde bulunan netleme ayarları düğmelerini görüyorsunuz. Genel olarak A ve M olmak üzere iki çeşidi vardır.



—A, Otomatik moddur ve deklanşöre hafifçe dokunursanız netlemeyi otomatik olarak yapar,
—M, Manuel moddur ve netleme yapabilmek için netleme halkasını el ile çevirmeniz gerekir, Deklanşöre basarak netleme yapma özelliği devre dışıdır. 


Arşivimizde bulanık fotoğraflar istemiyorsak, net fotoğraflar istiyorsak netleme yaparken çok titiz davranmalıyız. Özellikle eve gelip fotoğraflarımızı incelerken çok güzel kareler yakalamış ancak bu karelerde netlik problemiyle karşılaştığımızda inanın insan hüsrana uğruyor. Fotoğrafta pozlama ne kadar önemliyse netlikte aynı oranda önem arz eder. O yüzden çok titiz davranmalıyız. 



Alan Derinliği Nedir? [DOF]


Alan derinliği, üzerinde odaklama yapılan objenin, kişinin ya da fotoğraflanan konunun önünde ve arkasında oluşan netlik sahasıdır. Alan derinliğini kontrol edebiliyorsak fotoğraflamak istediğimiz konuyu istediğimiz gibi ön plana çıkarabilir ve fotoğrafta arka planı flu yaparak yine istediğimiz gibi öldürebiliriz.
Alan derinliği kullanımı fotoğraf karesini oluşturan diyafram, enstantane ve iso bilgileriyle ışığı doğru bir şekilde yakalamaktan ziyade anlatılmak istenen konuyu daha iyi anlatmak için kullanılabilecek en önemli argümanlardan birisidir.


Alan Derinliği Nedir? [DOF]

Alan Derinliği kelime anlamı olarak İngilizce Depth-of-field (DOF) karşılığında kullanılır ve “Net Alan Derinliği” olarak da ifade edilir. Alan derinliği, fotoğrafçının kontrol edebildiği konulardan birisidir. Kimi zaman bir portre çekiminde daha küçük bir alan ön plana çıkarılabilirken, geniş açı bir manzara çekiminde daha büyük bir alan öne çıkarılabilmektedir.
Peki alan derinliğini nasıl kontrol ederiz? Alan derinliğini kontrol edebilmek için üç farklı unsur bulunmaktadır. Bunların başında diyafram açıklığı gelmektedir. Ayrıca odak uzaklığını ve fotoğraf makinesinin konuya olan uzaklığını kontrol ederek alan derinliği üzerinde kontrol sağlayabilirsiniz. Şimdi bunların detaylarına bakalım.

Alan Derinliğini Nasıl Kontrol Ederim?

Fotoğraf çekmeye yeni başladıysanız muhtemelen en çok merak ettiğiniz konuların başında arka planı nasıl (flu yapabilirim) bulanıklaştırabilirim gelmektedir. Özellikle portre fotoğraf çekimlerinde modelin önde netlenmesi ve arka planın neredeyse tamamen öldürülmesi oldukça güzel bir görüntü vermektedir. Peki çektiğimiz fotoğraflarda arka planı nasıl öldürebiliriz ya da başlıkta belirttiğimiz gibi alan derinliğini nasıl kontrol edebiliriz?




Diyafram Açıklığı : Alan derinliğinin büyüklüğü diyafram açıklığı ile ters orantılıdır. Diyaframı ne kadar çok açarsak DOF dediğimiz alan derinliği o kadar çok etkilenir. Yani f/1.8 veya f/2.8 gibi düşük diyafram değerlerinde alan derinliği az olur. Diyaframı ne kadar kısarsak yani f/16 veya f/22 gibi diyafram değerleri kullanırsak alan derinliği o kadar büyük olur. Bazen yetersiz ışık şartlarından dolayı her zaman diyafram ile alan derinliğini kontrol etmek mümkün olmayabilir.
Daha açık diyafram kullanarak (düşük f değeri) fotoğrafladığınız konuyu arkaplandan ayırabilirsiniz.



Sığ Alan Derinliğine Bir Örnek – – D7100 / 1/160 – f/4 – ISO100 – 70 mm


Fotoğrafçılıkta genelde sığ, seçici “alan derinliği“nin sonucu olarak ön plandaki nesneyi arka plandan ayırır ve basitçe “arka plan bluru” olarak adlandırılan Bokeh noktalarına ulaşabiliriz. Örnek bir bokeh fotoğrafını aşağıda görebilirsiniz.




1/125 / ƒ/1.8 / ISO1600 / 85 mm


Odak Uzaklığı: Kullandığınız lensin sunduğu odak uzaklığına göre de alan derinliği etkilenmektedir. Odak uzaklığı arttıkça alan derinliği azalır. Örneğin 16mm geniş açı bir lens ile çekilen bir manzara fotoğrafında (diyafram ve konuya olan uzaklık aynı) ön planda yer alan objelerden arkadakilere kadar daha net bir alan gözükürken, 85mm gibi bir lens ile  yapılan çekimde alan derinliği daha az olacaktır.
Konuya Olan Uzaklık: Fotoğraf makinesinin konuya olan uzaklığı alan derinliğini etkileyen unsurlardan birisidir. Konuya yaklaştıkça alan derinliği azalır. Yani fotoğrafını çektiğimiz objeye ne kadar yakınlaşırsak o kadar seçici alan derinliği (shallow dof) elde ederiz. Bu durumda odaklanan obje net olur ve diğer kısımlar bulanık (flu) olur. (bkz. güvercinler).



D90 – 1/1000 / ƒ/3.2 / ISO 200 / 40 mm



Kısaca özetlememiz gerekirse genel olarak alan derinliği diyafram açıklığına bağlıdır. Diyaframı kısmak alan derinliğini arttıracaktır. Yani daha küçük f değerleri kullanarak konuyu arka plandan ayırabilir, yani arka planı flu yapabilirsiniz.
Sığ, seçici alan derinliği (shallow dof) için diyafram değeri büyük olsa bile fotoğrafını çektiğiniz konuya yakın durarak alan derinliğini azaltabilirsiniz. F/1.8 veya F/2.8 gibi düşük f değerleri sağlayan bir lensiniz olmasa bile elinizde bulunan kit lensle bile objeye yakın durarak arka planı bulanıklaştırabilirsiniz. Elbette düşük f değerine sahip prime lensler özellikle portre çekimlerinde arka planı kolayca öldürebileceğiniz ve kit lensiniz ile kullanabileceğiniz lenslerdir.