Doğru pozlama nedir? Fotoğrafçılıkta doğru pozlama fotoğraf çekme süresi boyunca ışığın uygun bir şekilde kullanılmasıdır. Fotoğraf çekim teknikleri açısından baktığımızda ise doğru pozlama; pozlamanın temel unsurları olan diyafram, enstantane ve ISO değerlerinin doğru kullanılıp, çekilmek istenen fotoğrafta ışığın olması gerektiği kadar alınması anlamına gelmektedir.
Özellikle digital fotoğraf makinelerinin yaygınlaşmasıyla beraber çekilen fotoğrafların doğru pozlanıp pozlanmadığını belirleyen genelde fotoğraf makinesinin AUTO modu olsa da manuel ayarlar ile fotoğraf çekilmek istendiğinde pozlamanın üç önemli bileşeni karşınıza çıkacaktır. Aperture (A) olarak gördüğünüz diyafram açıklığı, Shutter Speed (S) olarak gördüğünüz enstantane hızı yani ışığın ne kadar süreyle düşmesine izin verileceği pozlama süresi ve filmin veya sensörün ışığa karşı duyarlılığını ifade eden film ASA‘sı (ISO) değeri bu üç temel doğru pozlama bileşenini oluştururlar.
Doğru pozlama fotoğrafa düşen ışık miktarının doğru olduğu zamanlarda kullanılan bir ifadedir. Doğru pozlanmış bir fotoğrafta alınmasına izin verilen ışık miktarı yukarıdaki temel pozlama unsurları (diyafram, enstantane hızı ve ISO) doğru kullanılarak elde edilerek normal bir poz ortaya çıkarılmıştır.
Fotoğrafın olması gerekenden daha fazla ışık almasını overexposure olarak ifade ederiz ve fotoğraf aşırı pozlanmış deriz. Eğer fotoğraf az ışık almışsa ve karanlık bölgeler ortaya çıkmışsa, underexposure olarak ifade edilir ve fotoğraf için az pozlanmış ifadesi kullanılır.
Doğru Pozlama Nasıl Yapılır?
Fotoğrafçılıkta genel olarak pozlama (exposure) kavramı, enstantane ile diyafram ayarları sonucunda ortaya çıkan durumu ifade etmektedir. Az pozlanmış bir fotoğraf karanlık olurken, fazla pozlanmış bir fotoğraf ise daha fazla ışık aldığından aydınlıktır. Bir fotoğrafın doğru pozlanmış olmasını ise enstantane ve diyafram ayarları belirler. Bu anlamda bir fotoğraf doğru pozlanmışsa, o fotoğraf çekildiği andaki ışığı doğru kullanacak şekilde enstantane ve diyafram ayarlarıyla çekilmiş demektir.
Enstantane ve diyafram konularına ayrıca değineceğiz, fakat basit bir şekilde doğru pozlama nedir konusunda enstantane hızının ya da süresinin fotoğrafta ışığın içeri girme süresi olarak ifade edilebilir. Diyafram ise aynı şekilde içeri ne kadar miktarda ışığın gireceğini ifade eden ayardır. Dengeli bir şekilde kullanılarak ayarlanan enstantane ve diyafram ile doğru miktarda ışığı doğru sürede içeri alabilirsek doğru pozlama yapmış oluruz.
Manuel Çekim Modu Nedir, Ne İşe Yarar?
Manuel çekim modu, dijital SLR fotoğraf makinesi üzerinde yer alan pozlama modlarından birisidir. Manuel çekim modu Nikon DSLR fotoğraf makinelerinde İngilizce “Manual” kelimesinin tam karşılığı olarak “M” harfiyle ifade edilir.
Manuel çekim modu bir pozlama çekim modudur ve fotoğrafçının doğru pozlama yapabilmek için uygun gördüğü enstantane ve diyafram değerlerini ISO ile beraber atadığı moddur. Manuel çekim modu özellikle ileri seviye kullanıcıların artık fotoğraf makineleri üzerinde söz sahibi olduklarını ve mevcut ışığa göre tüm ayarları kendilerinin yapabildikleri tabir-i caizse “Mükemmel” moddur.
Manuel Çekim Modu Nedir, Nasıl Kullanılır?
Manuel çekim modu, fotoğrafçının diyafram, enstantane hızı ve ISO değerini birbirinden bağımsız bir şekilde kullanarak istediği pozlamayı yapabildiği bir çekim modudur.
Manuel çekim modu seçildikten sonra, fotoğrafçı çekmek istediği karenin ışık ve diğer bileşenlerine göre gerekli seçimleri yaparak fotoğrafı oluşturur. Eğer çekilmek istenen fotoğrafta alan derinliği önemliyse diyafram, pozlama süresi önemliyse o zaman enstantane hızı üzerinde yoğunlaşacaktır. Bu pozlama değerlerini oluşturduğu bir ortam düşük ışıklıysa ve flaş kullanmak istemiyorsa yüksek ISO değerlerini tercih edebilir, ya da uzun pozlama yapıyorsa daha uzun enstantane hızlarını kullanabilir.
Manuel çekim modu, fotoğrafçıya mevcut ışık ve ortama göre diyafram, enstantane ve ISO’yu beraber kullanabileceği bir özgürlük verir.
(M) Manuel Çekim Modu Nasıl Seçilir?
Manuel çekim modu diğer ileri çekim modları gibi kullandığınız DSLR fotoğraf makinesinin üst kısmında “mode dial” olarak bilinen teker üzerinde “M” harfi ile bulunabilir. Öncelikle mod tekerini “M” harfine getiririz, ardından yukarıda bahsettiğimiz özelliklerden istediklerimizi, makine üzerinde bulunan diğer butonlar yardımıyla değiştirebiliriz.
Manuel modda pozlama durumunu takip edebilmeniz için vizörde ve LCD ekran üzerinde pozlama göstergesi (+, 0, – )mevcuttur. Doğru pozlama için bu göstergede doğru değer ortan noktadaki sıfır değeridir. Eğer gösterge azalıyor veya çoğalıyorsa o zaman ışık az veya fazla demektir. Bu durumda doğru pozlayacak şekilde diyafram, enstantane ve ISO değerlerinde değişiklik yapmanız gerekebilir.
Manuel Çekim Modu Ne Zaman Kullanılır ve Avantajları Nelerdir?
Yeni bir DSLR fotoğraf makinesi aldınız ve uzun bir süre otomatik (AUTO) mod ile vakit geçirdikten sonra Program modunu kullanarak flaş, ISO değeri, beyaz dengesi ve pozlama telafisi gibi bileşenleri kontrol etmeyi öğrendiniz. P moduna ek olarak diyafram öncelikli ve enstantane öncelikli modları uzun bir süre kullandınız.
O zaman sizin için tam Manuel çekim modu kullanmak artık zor olmayacaktır. Hem kullandığınız fotoğraf makinesini her açıdan tanıdığınız hem de istenilen pozlama değerlerini makinenin ataması yerine kendinizin belirleyebileceği durumlarda Manuel çekim modu sizin tüm ihtiyaçlarınızı karşılayacaktır.
Poz Telafisi Nedir? Nerelerde Kullanılır? (+/-)
Pozlama telafisi; pozometrenin istediğimiz fotoğrafı verememesi, başka bir değişle pozometrenin fazla veya az pozladığı durumlarda doğru pozlama değerine ulaşmak için kullanılan bir düzeltmedir. Fotoğraf olması gerektiğinden daha karanlık ise az pozlanmış, olması gerekenden daha aydınlık ise fazla pozlanmış demektir. Her ikisi de fotoğraf adına istenmeyen bir durumdur. + / – poz düzeltmesi ile istenen değer elde edilebilir.
Ters ışık, lokal aydınlatılmış portreler ve dramatik atmosfer içeren manzaralar için bazen kameranın pozometresi yeterli gelmez. Çünkü pozometreler bizim tamamen siluetten oluşan bir ters ışık fotoğrafı çekeceğimizi anlayamaz. Önde kalan konuyu da görünür yapmak istediği için fazla pozlama yaparak bizim tamamen siyah çekmek istediğimiz konuyu gri bir tonda kaydedilmesine neden olur. Tabi ki gökyüzü de kızıldan ziyade pembemsi gri veya açık sarı olarak kalır. Buna benzer durumlarda 2-3 stop eksi (–) pozlama yaparak istediğimiz siluet görüntüyü elde edebiliriz.
Burada dikkat edilecek diğer bir nokta da ışık ölçümünün nereden yapılacağıdır. Merkez ağırlıklı ölçüm ile pozlama değeri belirlendikten sonra (-) pozlama yapılarak kızıl gün batımı elde edilebilirken aynı sonucu noktasal ölçüm ile gökyüzünden ışığın ölçülüp bu poz değerini koruyarak kompozisyonu yeniden oluşturmak da sağlayabilir. Bir köy kahvesinde yüzünün sadece bir kısmı aydınlandığı ve sigara dumanın göründüğü dramatik fotoğraflar için de bu noktasal ölçüm daha başarılı sonuç verecektir.
Bazı durumlarda da tam tersini yapmak isteyebiliriz ki bu diğerine göre daha dikkatli bir pozlama yapmayı gerektirir. Parlak fonda veya çok güçlü olmayan ters ışıkta konuyu da detaylı bir biçimde göstermek isteyebiliriz. Bu durumda merkez ağırlıklı ölçüm ile beraber (+) pozlama başarıyı getirecektir. Noktasal ölçüm fonu tamamen patlatma ihtimalinden dolayı bu tür çekimlerde başarı şansını düşürür.
Uzun Pozlama Nedir?
Fotoğraf makinemizin deklanşörüne bastığımız anda diyaframı açılır ve belli bir sürede açık kalıp kapanır. Diyaframın açık kaldığı bu süreye pozlama süresi denir. Diğer bir anlatımla diyaframın açılıp kapanma hızı veya makinanın perde hızı olarak ta tarif edilir. Perdenin bu hızı diyaframın (aperture) açık kaldığı süre içinde filme veya sensöre düşen ışık miktarını da belirler. Pozlama süresi saniyenin 1/5000 gibi çok küçük bir bölümü olabileceği gibi 1-2 dakika hatta daha uzun bir zaman dilimi ‘de olabilir.
Bu konuda şu veya bu değerleri kullanın demek imkansız gibi çünkü çekimin yapıldığı saate, çevre ve mekandaki ışık kaynaklarına göre kullanılacak olan değerler değişmekte. Ama fotoğrafta pozlama nedir konusunda genel bir rehber sunmak mümkün.
uzun pozlama: 114sn, ISO:200, Diyafram:10mm@f/7.1
Öncelikle makinamızda ayarlayacağımız ilk şey ISO, olabildiği kadar düşük ISO kullanmak, özellikle fotoğraf çekerken mümkün olduğunca ISO 100 civarlarını geçmemek. Bu değer hem daha kaliteli olan fotoğraf çekmemiz için önemli, ayrıca daha uzun enstantane kullanabilmemize de olanak sağlar.
Peki öyleyse diyafram ve enstantane ‘yi nasıl ayarlayacağız? Genelde gece çekimlerinde aşağıdaki gibi davranabilirsiniz ama unutmamak gerekir ki bu kullanılabilecek pek çok farklı yoldan sadece bir tanesi.
Çekim modunda enstantane öncelikli olan modu (Tv veya S) seçelim.Fotoğraf makinanız izin veriyorsa jpeg yerine ham çekim (RAW) formatını kullanalımISO değerini ise ISO 1600 olarak ayarlayalım. Neden ISO1600 derseniz başlangıçta doğru poz lamayı bulabilmek. ISO ’yu düşük değerlerde ayarlarsak doğru olan poz lamayı ilk etapta ayarlamamız zor olacaktır.Deklanşör için 8 saniyeyi seçelim, Neden 8 saniye derseniz başlangıçta doğru poz lamayı bulabilmek için referans noktası olacak. Yıldırım çekiminden örnek vermemiz gerekirse ne kadar uzun çekim zamanlaması kullanırsak tek bir karede arka arkaya da çakarsa o kadar çok yıldırım yakalama şansımız olur.Fotoğrafımızı çektik ve makinenin otomatik olarak karar verdiği diyafram değerini not ederek, f/11 olduğunu varsayalım. Gece fotoğraf çekimi yaptığımız için muhtemelen fotoğrafımız olması gerekenden daha aydınlık olarak çıkmıştır o zaman f/11 değeri yerine f/16 daha doygun siyah tonlama anlamına gelecektir.Çekimimizi yapıp Yıldırımı fotoğrafladık. Şimdi ise pozlama ‘da ince ayarın yapılması için Histogram ‘a bakmamızın fazla bir yararı olmayacak çünkü gece çekimlerinde histogram hep sola dayanmış vaziyette olacaktır.Şimdide makinemizi M (Manuel) moda alalım ve çektiğimiz fotoğrafın not ettiğimiz değerlerine göre makinemizi tekrar ayarlayalım. Eğer Fotoğrafımız fazla aydınlık ise diyaframı kısarak, fazla karanlık ise de bu sefer diyaframı açarak yeniden ayarlayalım. Bu ayarlardan sonra tekrar fotoğraflarımızı çekelim. İstediğimiz sonuca ulaşıncaya kadar makinamızı ayarlamaya devam edelim.Yaptığımız ayarlar ve Pozlama ‘dan memnun kaldığımızda ise pratik olarak parmak hesabına geçebiliriz: Varsayalım değerler 8″, f/11, ISO da 1600 oldu. Öncelikle ISO değerini 100′e çekersek ISO 1600′den 800′e bir, 400′e iki, 200′e üç, 100′e de dört adımda geçiyoruz yani bu durumda pozlama 4 birim azalmış oldu (o zaman fotoğrafımız karanlık çıkacak) ve diyafram ile enstantane ‘yi de bu durumu dengeleyecek şekilde ayarlamamız gerekecektir. Diyafram ‘ı 4 birim açarsak (11->8, – 8->5,6, – 5.6->4, – 4->2.8) dengeyi sağlamış oluruz. Şayet kit lens kullandığınızı varsayarsak o zaman 18mm’de f/2.8 değerini kullanma şansımız yok. Bu durumda ise f/4 değerini kullanabiliriz yani diyafram ‘ı 3 birim açtığımızda hala 1 birim eksiğimiz var. Bu durumda ise ya ISO’yu 100′den 200′e arttırır ya da enstantaneyi 8″ değer yerine 15″ değer olarak kullanabiliriz. Bu mantık sinsilesi ile istediğimiz şekilde değerlerle oynayabiliriz. Enstantane için genel favori değeri 8″ ya da 15″. 30″ fazla uzun gelebilir.
Burada anlatılan değerler sadece yol göstermek için. Sizin makinanız ve kullanım şeklinize göre bu değerler elbette değişiklik gösterecektir. En iyi yol bol bol pratik yapmak en azından ise tam duraklık değerleri olan (ISO100, 200, 400 vb; f/2.8, f/4, f/5.6 vb; 1/30, 1/15, 1/8 vb. ) ezbere bilmekte fayda var.
Örneğimiz yıldırımdan olduğu için ayarlarımız tamam, peki nasıl olacak da yıldırımı yakalayacağız bir kere havanın uygun şartlarda olması gerekli, enstantaneyi ise uzun tutup ardı ardına çekim yapın buradaki uzundan kasıt 1 saniye değil en azından 8 saniye olmalı. Böyle yaparsanız kadrajı değiştirmeden her fotoğrafın çekimi biter bitmez yeni çekim yapın ve şanslı gününüzde iseniz bir çok yıldırım fotoğrafı çekmiş olacaksınız.
Bir diğer tavsiye ham fotoğrafta (RAW) gerekli programlarla oynama yapabilirsiniz. Fakat aşırı pozlama ‘da gitmiş olan tonlar geri zor gelir, az pozlama ‘da ise karanlık bölgelerde doku bozulması oluşur, onun için siz çekim anında mümkün olduğunca doğru pozlama yapmaya çalışın. Bu uzun zaman dilimlerinde fotoğraf çekerken Tripod kullanmayı sakın unutmayın.
Uzun Pozlama: 10.9sn, ISO:400, Diyafram:22mm@f/25